Advocaat Onno de Jong en beveiliging

‘Ken jij enig West Europees land waar een politicus, een filmmaker, een advocaat, een broer van een kroongetuige en een journalist werden vermoord?’ Dit waren de woorden van Onno de Jong in het gesprek ter voorbereiding op zijn bijdrage aan de postactievendag.

Onno de Jong wordt continu beveiligd omdat hij als advocaat is opgetreden in een kroongetuigenzaak die een andere advocaat, Derk Wiersum, en een vertrouwenspersoon, Peter R. de Vries, het leven hebben gekost. Hij vertelt Equipe meer over hoe dit zijn leven beïnvloedt.

Kroongetuigen zijn verdachten die in een zaak gaan verklaren tegen medeverdachten voor strafvermindering. De Jong legt uit dat zij ook recht hebben op verdediging. Dat is een belangrijk uitgangspunt in onze samenleving. Tegenwoordig kun je echter nagenoeg geen advocaten vinden die een kroongetuige willen bijstaan. Kortgezegd: ze willen niet vermoord worden door de tegenpartij. Hierdoor komt de rechtspleging in het geding. Criminelen bedreigen niet alleen de kroongetuige maar ook de familie en advocaten, zoals het geval is bij De Jong. Inmiddels worden niet alleen de koninklijke familie en ambassadeurs beveiligd maar ook officieren, rechters, sleutelfiguren in de opsporing en functionarissen in het publieke domein, zoals burgemeesters.

De Jong weet als geen ander hoe het voelt om langdurig aan beveiliging vast te zitten. Hij kan nooit meer spontaan ergens langs: als hij de deur uitgaat moet de beveiliging mee. En uit beveiligingsoogpunt moeten altijd vooraf routes worden verkend en risico’s in kaart worden gebracht. Zo las De Jong in een andere rechtszaak dat er slechts één uur nodig was om een liquidatie uit te voeren: regelen van scooters, wapen en klaar. Daar moeten beveiligers alert op zijn. Zij letten ook op de familie. Voor de partner en eventuele kinderen heeft het grote gevolgen. Denk maar aan de echtgenote van een misdaadverslaggever die haar beroep niet meer kon uitoefenen. De school waarvoor ze werkte, zag het als een te groot risico.

Het Openbaar Ministerie (OM) was verantwoordelijk voor de beveiliging van advocaat De Jong. Dat is tegenstrijdig als je bedenkt dat in de rechtszaal advocaat en OM tegenover elkaar staan. Daarnaast bleek dat de diverse, zich met persoonsbeveiliging bezig houdende overheidsorganisaties veel langs elkaar heen werkten. Dat moest beter. Besloten werd de verantwoordelijkheid bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid te leggen. De uitvoering ligt bij de politie.

Hij is inmiddels tevreden over zijn beveiliging maar zijn situatie kan de buurt soms op stelten zetten en voor onbegrip bij anderen zorgen. Zo gooide een gemakzuchtige pakketbezorger onlangs een pakje over zijn hek. De hele buurt werd afgezet en het pakje moest voorzichtig volgens allerlei protocollen benaderd worden.

Het is nog maar zeer de vraag of de beveiliging van De Jong ooit kan worden afgebouwd. Voorlopig is daar in ieder geval nog geen enkel zicht op. Of zoals de Jong het uitdrukt: ‘de NCTV en ik zijn een langdurige relatie aangegaan’. De Jong weet desondanks gelukkig nog te relativeren: de mens lijdt het meest van het lijden dat men vreest.