Equipe strijdt voor stakingsrecht Portugese politie

Lees hoe Jan Dikkers en Willy Valckx van onze Kerngroep Internationale Samenwerking op 3 november de Portugese politie en politiek inspireerden maar hoe uiteindelijk de minister-president er een stokje voor stak.

Op 3 november gaven beiden een lezing op de Universiteit van Lissabon. Ze gingen voor de 250
deelnemers in op actie- en stakingsrechten van de Nederlandse politie in relatie tot die van de Portugese
politie. De Portugese politie heeft namelijk deze rechten nog steeds niet.

Naast een hoge vertegenwoordiger van de Portugese Minister-President, de Minister van Binnenlandse
Zaken, en de politieleiding waren er sprekers uit Brazilië, Nederland, Portugal en Spanje. Het door de
ASPP/PSP – de grootste politievakbond van de PSP, de nationale politie in Portugal – georganiseerde
congres op 2 en 3 november had daarmee een hoog (inter)nationaal gehalte.

In de presentaties van Jan en Willy ging het ten principale om wederzijds vertrouwen en
betrouwbaarheid en niet om juridische regels. Elkaar zien als gelijkwaardige partners, toezeggingen en
afspraken nakomen.

Op het einde van het congres deed de Minister van Binnenlandse Zaken in een tv-interview de
toezegging om actie- en stakingsrechten voor de Portugese politie op de onderhandelingsagenda van 6
januari 2025 te plaatsen. Daags na deze toezegging mochten Jan en Willy – via hun tolk – vernemen dat
de Minister-President zijn Minister van Binnenlandse Zaken had overruled en dat het onderwerp niet op
de agenda kwam. Over vertrouwen en betrouwbaarheid gesproken!

Bij de opening van het congres werd een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen de juridische
faculteit van de universiteit en ASPP/PSP. Hiermee voorzag de ASPP/PSP zich van wetenschappelijk
juridische ondersteuning in haar streven tot het verkrijgen van actie- en stakingsrecht voor de Portugese
politie.

Wijkpolitie in Portugal
Het eerste deel van het congres was gewijd aan de invoering van wijkpolitie in Portugal. In tegenstelling
tot Nederland kent Portugal geen wijkpolitie. De Portugese overheid ziet de politie meer als haar
verlengstuk. De Portugese politiecollega’s voelen zich daardoor ver afstaan van de burger. Het contact
met de burger is daardoor vaak een van (overheid)machtsvertoon. De collega’s vinden dat zij sámen met
de burgers problemen in de wijk kunnen en moeten oplossen en niet door hen met machtsvertoon te
benaderen. Een Portugese pilot van integrale aanpak van problemen werd gepresenteerd.
Het onderwerp wordt op de politieke agenda geplaatst. Voor de uiteindelijke invoering van wijkpolitie in
heel Portugal zal nog veel water door de Taag moeten.

Actie- en stakingsrechten van politie
Vorig jaar hadden Jan en Willy al op een minicongres van Equipe’s zustervereniging APG/GNR*
gesproken over de wijze van actievoeren en staken van de politie in Nederland. Nu werden zij door
ASPP/PSP gevraagd om over dit onderwerp voor 250 congresdeelnemers te spreken.

Juridisch en cultureel benaderd
De presentatie van Jan en Willy was opgedeeld in een juridische en culturele benadering.

Juridisch
Willy lichtte relevante artikelen uit Europese verdragen toe. Hoewel dezelfde artikelen geven Nederland
en Portugal in de nationale implementatie van het Europees recht op politieacties en -stakingen een
andere juridische uitleg en toepassing. In Nederland heeft de Hoge Raad in 1986 bepaald dat de
Nederlandse rechter acties en stakingen van de politie rechtstreeks heeft te toetsen aan artikel 6 van het
Europees Sociaal Handvest. In Portugal zijn de (politiële) arbeidsverhoudingen nog van dien aard dat de
Portugese rechterlijke macht zich nog onvoldoende heeft kunnen uitspreken of het Europees Sociaal
Handvest ook in Portugal rechtstreekse werking heeft.
50 jaar na de Portugese Anjerrevolutie (1974) moet worden geconstateerd dat de Portugese politie nog
steeds geen actie- en stakingsrechten heeft. Volgens Jan en Willy is er mogelijk iets anders aan de hand.

Cultureel
Jan Dikkers verwees in zijn inleiding naar de zes culturele dimensies van Geert Hofstede (zie
geerthofstede.com). Elke dimensie kent een schaalverdeling van 0 -100. Langs deze fundamentele
dimensies is op hoofdlijnen een samenleving in een land en daarvan afgeleid (overheids)organisaties
ingericht, zo ook de Portugese overheid en politie.
Jan lichtte twee dimensies van Hofstede toe, machtsafstand en onzekerheidsvermijding. Twee
dimensiescores die in Portugal niet een basis vormen voor een gelijkwaardigheid van en wederzijds
vertrouwen in politiële werkgevers- en werknemersorganisaties aan de onderhandelingstafel.
Jan eindigde zijn presentatie met een vijftal prikkelende stellingen, waarop partijen in de toekomst (met
elkaar) mogen kauwen.

Inspiratie
Bernardo Calaçio, oud-raadsheer aan het Portugese Constitutionele Hof en oprichter van de eerste
vakbond na de Anjerrevolutie, die van de Officieren van Justitie in Portugal, bedankte Jan en Willy voor
hun benaderingen. Zij gaven hem veel inspiratie om het verslag van het congres in een ander perspectief
te schrijven dan het gebruikelijk Portugees perspectief.

Hier (333 KB) vind je de presentatie.

*De GNR, de Portugese militair politie, verricht de civiele politiediensten in het rurale gebied van
Portugal.